Schutterstradities in Blerick
Schutterstradities in Blerick In het jaar 1875 werd in Blerick een ziekenbus opgericht. Een ziekenbus was een vereniging tot onderlinge steun bij ziekte. De leden van de ziekenbus deponeerden elke zondag een bepaald bedrag in een bus. Dat gaf hen recht op een uitkering als zij door ziekte niet konden werken en daardoor niets verdienden. Om de zondagse gang naar de ziekenbus aantrekkelijker te maken, werd later aan de bus een schutterij verbonden. Deze schutterij, genoemd naar Sint-Thomas van Aquino, is altijd blijven bestaan, ook nadat de ziekenbus werd opgeheven toen ziekenfondsen haar taken overnamen.
Schutterij Sint-Thomas De Blerickse schutterij Sint-Thomas van Aquino is aangesloten bij de Bond Juliana van Noord-Limburgse schutterijen en bij de Federatie van schutterijen in de provincie Limburg (OLS). Sint-Thomas past daarmee in de traditie van de schutterijen zoals die na 1870 in Limburg zijn ontstaan. In één dorp of plaats werden vaak meerdere schutterijen opgericht. Dat was ook in Blerick het geval. Sint-Thomas is echter de enige geweer-schutterij die is blijven bestaan, naast de handboog-schutterij Sint-Thomas die eveneens uit de ziekenbus is voortgekomen. Met haar geschiedenis van bijna 150 jaar (2025) is schutterij Sint-Thomas de oudste vereniging van Blerick. Bijna honderd jaar lang konden alleen mannen lid worden van de schutterij. Daarna is de vereniging ook voor vrouwen opengesteld.
Broederschappen De schutterstraditie in Blerick is ouder dan de geweer-schutterij Sint-Thomas. Zij gaat ruim zeshonderd jaar terug in de tijd. Reeds in 1400 bestonden in Blerick gezelschappen die men broederschappen noemde. Elke broederschap droeg de naam van een patroonheilige. Dat waren Onze-Lieve-Vrouw, Sinte-Anna, Sint Antonius, Sint-Sebastianus, Sint-Hubertus en de Sinter-Claesbroederschap. Een broederschap werd geleid door broedermeesters. Om zich te kunnen onderscheiden droegen de meesters bij plechtige gelegenheden een zilveren ereteken om de hals. Voor Blerick zijn de prachtige rozetten met afbeeldingen van de heilige Anna-te-Drieën en van Sint-Sebastianus bewaard gebleven, evenals een schildje met een afbeelding van Sint-Hubertus. Dit kostbare zilversmeedwerk mag door de koning van de schutterij Sint-Thomas in de optocht bij het Oud-Limburgs Schuttersfeest op de borst worden gedragen.
De koning en de vogel Eén keer per jaar houdt de schutterij Sint-Thomas van Aquino het zogeheten koningsvogelschieten. Dan wordt de stronk van een meidoorn versierd, zodat deze op een vogel lijkt. De stronk wordt op een hoge paal gezet en de schutters mogen in volgorde van loting een schot lossen op de vogel. Wie de laatste rest van de stronk naar beneden weet te halen, mag zich koning of koningin van de schutterij noemen.
Het koningsvogelschieten is een oud gebruik. De broederschappen hebben dat vanaf het jaar 1600 nageleefd. Omdat in Blerick meerdere broederschappen bestonden, die in het gilde of de gild samenwerkten, maakte men in Blerick drie koningen tegelijk. De broederschappen hielden ook een jaarlijkse teerdag. De gildebroeders kregen dan in de Blerickse café’s en herbergen een aantal potten bier op kosten van hun broederschap.
Van gilde naar schutterij Het koningsvogelschieten is doorgegaan tot en met het jaar 1811. Dan breekt een periode van ruim honderd jaar aan, waarover meer vragen dan antwoorden bestaan. De gilde van Sint-Antonius en Sint-Sebastianus beschikte van oudsher over wat landerijen en andere inkomsten die daarmee samenhingen. Rond 1820 dreigde het gevaar dat de grond en de inkomsten aan de Staat der Nederlanden zouden toevallen. Men wist gedaan te krijgen dat alles naar de parochiekerk van Blerick ging. Zo bleef dit bezit binnen Blerick. Het kerkbestuur verplichtte zich als tegenprestatie de jaarlijkse teerdag van de schutters of gildebroeders te betalen. Deze afspraak is bijna honderd jaar lang nageleefd, totdat omstreeks 1920 niemand van de oude gildebroeders meer in leven was. Want om onbekende redenen is men omstreeks het jaar 1850 opgehouden nieuwe leden bij het gilde aan te nemen. Toen de aloude broederschap uitstierf, bestond de ziekenbus-schutterij Sint-Thomas al ruim veertig jaar.
De voorzitterskrans Wanneer de schutterij Sint-Thomas van Aquino zich in vol ornaat aan het publiek toont, draagt de voorzitter een fraai ereteken om de hals. Daarin heeft de Venlose edelsmid Frits Nelissen de zes eeuwen oude schutterstraditie van Blerick tot uitdrukking gebracht. In het midden van het draagteken ziet men een gouden zon met vlammende stralen. Deze stralenzon is het internationale herkenningsteken van de Parijse theoloog en wijsgeer Thomas van Aquino (1225-1274) waarnaar de schutterij is vernoemd. Tussen de stralen van de zon zijn acht zilveren medaillons gegroepeerd. Zes daarvan bevatten afbeeldingen van de patronen en patronessen van de voormalige broederschappen, te weten Onze-Lieve-Vrouw, de heilige Anna-te-Drieën, Sint-Nicolaas, Sint-Hubertus, Sint-Antonius en Sint-Sebastianus. Het zevende medaillon toont drie vogeltjes, elk met een gouden kroontje. Dat herinnert aan het vroegere gebruik om jaarlijks drie koningen te schieten. Op het achtste en laatste medaillon is de heilige Lambertus afgebeeld. Daarmee is ook het Blerickse gemeentewapen in de voorzitterskrans opgenomen.
Wie geïnteresseerd is in een eigentijdse vereniging tot ontspanning en vermaak, en tevens gevoel heeft voor tradities, komt bij de Blerickse schutterij Sint-Thomas van Aquino volop aan zijn of haar trekken.
Thei Huijs, 2009